شناسایی , دانستنیها و درمان سینوزیت (دانستنی های پزشکی)

بسیاری از افراد، وقتی متوجه می‌شوند که سینوزیت دارند یا پزشک به آنها می‌گوید که سینوس‌های شما دچار التهاب شده، تصور می‌کنند سینوزیت یک بیماری ماندگار است و …

و شاید تا آخر عمر مجبور باشند با این بیماری دست و پنجه‌نرم کنند، اما باید گفت این تنها یک تصور نادرست است.
سینوزیت به التهاب مخاط سینوس‌های هوایی گفته می‌شود.این سینوس‌ها حفراتی بسته هستند که در استخوان‌های سر و اطراف حفره بینی قرار دارند. به طور کلی ما در هر طرف صورت خود ۴ سینوس داریم. سینوس پیشانی، سینوس فکی یا گونه‌ای، سینوس پروانه‌ای و سینوس پرویزنی. سطح داخلی این سینوس‌ها توسط مخاط پوشیده شده است.

هر کدام از این سینوس‌ها توسط منفذی به حفره بینی باز می‌شوند که از طریق این سوراخ هوا وارد سینوس یا ترشحات سینوس به حفره بینی تخلیه می‌شود. وقتی نفس می‌کشیم، هوا با وارد شدن به سینوس‌ها تصفیه، گرم و مرطوب نیز می‌شود. این همان کاری است که حفره بینی نیز انجام می‌دهد. علاوه براین، وجود سینوس‌ها سبب کمتر شدن وزن استخوان‌های جمجمه می‌شود.
سینوزیت معمولا به ۳ شکل بروز پیدا می‌کند. در شکل حاد علائم شدید هستند و ظرف ۲ هفته بهبود می‌یابند. معمولا زمانی می‌گوییم سینوزیت مزمن شده است که علائم بیش از ۶ هفته طول بکشد و گاهی حتی ماه‌ها و سال‌ها نیز علائم وجود دارند. در شکل مزمن معمولا علائم خفیف‌ترند و زمانی که علائم چند بار در طول یک سال ظاهر شده و دوباره بهبود پیدا می‌کند، فرم راجعه سینوزیت نام دارد. این نوع تقسیم بندی به تشخیص علت و درمان سینوزیت کمک می‌کند.
سینوزیت با چه علائمی خود را نشان می‌دهد؟
سینوس‌هایی که در استخوان گونه و زیر کاسه چشم قرار دارند وسینوس‌های پرویزنی که بین بینی و کاسه چشم واقع شده‌اند، از بدو تولد هستند و بتدریج رشد می‌کنند و تا ۱۸ سالگی به اندازه بزرگسالی می‌رسند، بنابراین کودکان بیشتر دچار علامت در سینوس‌های فکی و پرویزنی می‌شوند. سینوس‌های پیشانی معمولا تا ۵ تا ۱۰ سالگی وجود ندارند، بنابراین علامتی هم در کودکان ایجاد نمی‌کنند.

در شکل حاد سینوزیت، معمولا تب و ضعف و گرفتگی بینی وجود دارد، خروج ترشحات سبز رنگ از بینی و ترشح از پشت حلق و سردرد نیز دیده می‌شود.سردرد در بچه‌ها به علت عدم رشد سینوس‌های پیشانی کمتر رخ می‌دهد و بیشتر بزرگسالان هستند که از سردرد و سنگینی سر شکایت دارند. در بعضی از افراد علائمی چون درد چشم، دندان درد، سرفه‌های شبانه، بوی بد دهان و گلو درد نیز وجود دارد.

گفتیم هر عاملی که باعث التهاب مخاط سینوس‌ها شود، سینوزیت ایجاد می‌کند. مسدود شدن راه ارتباطی سینوس‌ها به حفره بینی به هر دلیلی زمینه را برای سینوزیت فراهم می‌کند. شایع‌ترین شکل سینوزیت، یعنی سینوزیت حاد معمولا به دنبال یک سرماخوردگی معمولی ایجاد می‌شود. همچنین عفونت یا آلرژی نیز می‌توانند سبب بسته شدن مجرای سینوس شوند. این مساله گاهی ناشی از وجود جسم خارجی در بینی یا حتی ناشی از انحراف تیغه بینی است. برجستگی‌های مخاطی به نام پولیپ نیز می‌توانند باعث بسته شدن این مجرا شوند و سینوزیت ایجاد کنند.
آیا همه سینوزیت‌ها باید درمان شوند؟
درمان سینوزیت به علت ایجادکننده آن بستگی دارد. به طور قطعی عواملی که سبب التهاب مجرای ارتباطی سینوس‌ها به بینی شده‌اند باید برطرف شوند تا ارتباط سینوس و حفره بینی دوباره برقرار شده و ترشحات سینوس‌ها تخلیه تا از اضافه شدن عفونت به آن جلوگیری ‌شود. درمان به موقع سینوزیت مهم است زیرا تاخیر در درمان سینوزیت بخصوص فرم حاد آن می‌تواند منجر به مزمن شدن آن شود. علاوه بر آن چون سینوس‌ها در اطراف چشم، حفره بینی و دهان قرار دارند، عدم‌درمان، تاخیر و یا درمان ناقص سینوزیت می‌تواند موجب گرفتاری حفره دهان یا کاسه چشم نیز بشود.
سینوزیت چگونه درمان می‌شود؟
وقتی هدف از درمان باز کردن راه ارتباط سینوس با حفره بینی است، استفاده از ضد احتقان‌های موضعی یا عمومی می‌تواند کمک‌کننده باشد. گاهی ممکن است بسته شدن راه ارتباطی بر اثر آلرژی باشد که در این مواقع استفاده از داروهای ضدآلرژی مناسب است، اما اگر علت بسته شدن مجرا، آلرژی نباشد ممکن است استفاده از داروهای ضد آلرژی حتی باعث غلیظ شدن ترشحات شود وروند بهبودی سینوزیت را به تاخیر بیندازد.

در بسیاری از موارد سینوزیت حاد که نشانه‌ای از عفونت مثل تب، ترشحات بد رنگ و درد شدید وجود ندارد می‌توان با استفاده از ضد احتقان یا حتی بخور گرم یا سرد و استراحت و دوری از مواد آلرژن، سینوزیت را بهبود بخشید. اما زمانی که نشانه‌هایی از عفونت سینوس‌ها وجود دارد باید از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده شود که پزشکان آن را براساس سن ونوع میکروب شایع تجویز می‌کنند. این آنتی‌بیوتیک‌ها باید به طور کامل به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز مصرف شوند.

معمولا در فرم حاد سینوزیت اگر مشکل تنها عفونت باشد و از نظر ساختاری مثل انحراف تیغه بینی، مشکلی وجود نداشته باشد با این درمان‌ها بیماری بهبود پیدا می‌کند. معمولا ۲۰درصد موارد سینوزیت با درمان‌های طبی رایج بهبود پیدا نمی‌کند یا گاهی وجود پولیپ یا انحراف در تیغه بینی سبب انسداد راه ارتباطی می‌شود که در این موارد نیاز به جراحی است.
مراقبت‌های بعد از بهبود
به مدت ۴ تا ۸ هفته در معرض تغییر شدید درجه حرارت هوا قرار نگیرید. در هوای سرد، روی صورت خود بخصوص پیشانی وگونه‌های خود را بپوشانید و اگر مجدد سرما خوردید، سریع به پزشک مراجعه کنید. همچنین از مواد آلرژن و بخصوص دود سیگار دوری کنید. در ضمن در شهر‌های بزرگ زمانی که هوا آلوده است سعی کنید از منزل خارج نشوید.
سینوزیت هم درمان می‌شود
یکی از روش‌های موجود، جراحی تحت بیهوشی با استفاده از اندوسکوپ ولیزر سرد است.
در این روش که جراحی به صورت بسته انجام می‌شود از لیزر سرد استفاده می‌کنند. لیزر سرد دارای طول موج ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ هرتز است و امواج مادون قرمز و قرمز را شامل می‌شود. در این روش نور قرمز روی بینی ونور مادون قرمز روی سینوس‌ها ودرون حفره بینی و به منفذ دریچه سینوس تابانیده می‌شود. این کار طی ۳ تا ۵ جلسه انجام و هر بار چند دقیقه طول می‌کشد پس از آن سینوزیت درمان می‌شود.اما Balloon sinuplasty روشی جدیدتر است و در آن روش بعد از قرار دادن یک کاتترکوچک راهنما درون بینی، زیر دید اندوسکوپی، یک سیم هدایت کوچک وارد سینوس می‌شود، سپس بالن متسع می‌شود و به آرامی دیواره‌های مجرا را متسع می‌کند. خونریزی در این روش بسیار کم است و اکثر بیماران پس از یک تا ۲ روز به فعالیت‌های عادی خود می‌پردازند.
این که چه مدت پس از جراحی با بالن علائم بیمار برطرف می‌شود، در هر فرد متفاوت است اما معمولا پس از ۱۰ ماه یا حداکثر ۲ سال علائم کاملا بهبود می‌یابند. در این روش هیچ‌گونه بافت یا استخوانی برداشته نمی‌شود، بلکه بخشی از استخوان به سمت دیگر هل داده می‌شود تا دهانه سینوس باز شود. بیهوشی در این روش به صورت عمومی یا موضعی انجام می‌شود. این جراحی را متخصصان گوش و حلق و بینی یا جراحانی که در این زمینه آموزش دیده‌اند، انجام می‌دهند.